door Jeroen Wielaert

Die terroristische actie van Gavrilo Princip was één van de aanleidingen tot het uitbarsten van de Eerste Wereldoorlog. Die gele trui was het prestigieuze kledingstuk voor de Grand Prix de la Paix, de vredeskoers die zondag 22 juni 2014 voor het eerst van start ging. Een koers van 140 kilometer in en om Sarajevo, gereden door 4000 amateurs en een elitegroep van oud-renners.

In de hoofdstad van Bosnië Herzegowina tonen veel muren nog de oorlogswonden van de burgeroorlog uit de jaren negentig. Het leven heeft na de beëindiging weer zijn normale, bezige gang genomen. Toch blijft Sarajevo synoniem met oorlog. Er was een verandering van dat imago gewenst. In 2011 opperde Roland Gilles, de Franse ambassadeur in Sarajevo samen met zijn vrouw Claudia dat het mooi zou zijn om een Koers van de Vrede te laten rijden, georganiseerd door de Tour de France. De burgemeester van Sarajevo, professor doctor Ivo Komšić omarmde dat initiatief graag. Ze werkten het verder uit met de wielerbond en kregen steun van de Europese Commissie.

Zaterdagmiddag zei Komšić in zijn moderne stadhuis: ‘We danken Christian Prudhomme voor de hulp bij het organiseren. Oók omdat in de Eerste Wereldoorlog zoveel Fransen het leven verloren hebben. We hopen dat deze koers een traditie wordt. Het moet een stimulans zijn voor de bevolking. Steeds meer jongeren stappen op de fiets. De koers moet ook die andere boodschap van Sarajevo uitdragen. De beelden uit de recente oorlog zijn bekend. Nu is Sarajevo een stad van vrede, begrip en solidariteit. Kijk maar rond: het is een stad vol vriendelijke mensen.’

Christian Prudhomme was opgetogen over deze vorm van eerbetoon voor zijn Tour. Hij zei in de stemmige raadszaal: ‘We zijn blij dat de Tour de France is gekozen als symbool van de vrede. Voor ons is dat buitengewoon. Na die Eerste Wereldoorlog kwamen drie Tourwinnaars niet meer terug van de slagvelden. De Fransen hebben als vele andere zwaar moeten betalen voor de Grote Oorlog.’

Daarom was hij ook zo blij met de aanwezigheid van drie overlevende Tourwinnaars. Stephen Roche, Joop Zoetemelk en Bernard Thévenet. ‘Zij vertegenwoordigen de geest van de sport: fairplay en kameraderie,’ legde Prudhomme zijn Bosnische gehoor voort. Hij ging daarin voorbij aan minder fraaie feiten uit de loopbaan van het trio, maar de bedoeling was goed. ‘Met drie kampioenen en een rode directiewagen van de Tour laten we zien dat de sport overal komt,’ betoogde Prudhomme verder, ‘ze komen naar je toe. Het is een symbool van toenadering.’

Bij het uittekenen van de komende Tour de France hebben ze de sport en de geschiedenis willen verbinden. Prudhomme: ‘Dus gaan we in de eerste week grotendeels langs de fronten van de Grote Oorlog. Als we over de Chemin des Dames komen bij Reims of, langs Douaumont bij Verdun moeten we de hoofden niet laten zakken, maar juist oprichten, met het idee: nooit meer, maak die oude fouten niet meer. En voor de Tour de France is Sarajevo het hart van Europa.’

Sarajevo als stad van de Grand Départ van de Tour in 2018, bij de herdenking van de vrede van 1918 – dat zou wat zijn. Burgemeester Komšić reageerde heel gretig op de suggestie: ‘Zeker, zeker, ik wil zoiets zeggen op de receptie.’

Christian Prudhomme begreep de wens, maar temperde het ook. ‘De wil is er, maar Sarajevo ligt ver weg van Frankrijk. Je kunt hier drie etappes rijden en dan terugvliegen, maar ik houd niet van zo’n onderbreking, zoals de Giro deed in Ierland. De moeilijkheid is ook dat ze hier geen traditie van kampioenen hebben, het wielrennen is niet echt geworteld. Maar deze vredeskoers ondersteunen we graag, met deze politieke lading.’

De eerste Grand Prix van Sarajevo eindigde met vijf slotronden door de binnenstad, met keerpunt bij de plaats van de aanslag op Frans Ferdinand. De finish was op Ulica Zmaja od Bosne, beter bekend als Snipers Alley in de Joegoslavische burgeroorlog van de jaren negentig. Sluipschutters schoten toen 225 mensen dood; meer dan 1000 mensen raakten gewond door hun kogels. In de keerbocht aan de aankomst van de renners moest inderhaast met de hekken geschoven worden, omdat ze te krap waren neergezet door de lokale organisatie. Christian Prudhomme bemoeide zich persoonlijk met het verplaatsen. Er vielen geen slachtoffers in de eindsprint. De wedstrijd werd gewonnen door een 33-jarige Sloveen in Oostenrijkse dienst, Matej Marin.